Tasarlayarak adam öldürme suçu , Türk Ceza Kanununun 81. maddesinde düzenlenen adam öldürme suçunun nitelikli hallerinden biridir.
Türk Ceza Kanununun 81. maddesinde bir kimseyi kasten öldüren kişinin müebbet hapis cezasıyla cezalandırılacağı belirtilerek suçun temel şeklinin öldürme eyleminin kasten gerçekleştirmesi olduğu ifade edilmiştir.
Yani Türk Ceza Kanununun 81. maddesinde düzenlenen adam öldürme suçu kasten işlenebilen bir suçtur ve suçun gerçekleşebilmesi için ölüm sonucunun meydana gelmiş olması gereklidir.
Adam öldürme suçunun tasarlayarak işlenmesi hali ise kanunda nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.
Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere tasarlamanın varlığının kabulü için bazı şartlar vardır.
Bunlar ;
Eğer adam öldürme olayında, sanığın maktulü öldürme konusunda karar verip bir plan yaptığına, bu kararında sebat ve ısrar gösterip makul bir süre geçmesine rağmen kararından dönmediğine ve maktulü bu plan doğrultusunda öldürdüğüne ilişkin delil yoksa adam öldürme suçunun nitelikli hali olan tasarlayarak adam öldürme suçundan değil, koşulları varsa basit adam öldürme suçu gerçekleşmiş olur. (Benzer yönde Yargıtay 1. Ceza Dairesi 23/02/2015, 5032/879)
Tasarlayarak adam öldürme suçundaki “tasarlama”nın değerlendirmesinde Yargıtay, sanığın düşünüp planladığı suçu işlemeden önce makul bir süre geçmesine ve ulaştığı ruhi sükûnete rağmen bu kararından vazgeçmeyip sebat ve ısrarla fiilini icraya başlamasını esas almaktadır.
Yani sanığın bir öldürme kurgusu planlaması ve eylemini de bu kurgu dahilinde gerçekleştirmesi gerekir.
Yerel mahkemenin tasarlayarak adam öldürme suçundan mahkumiyet kararı vermesi halinde, kararın gerekçesinde sanığın öldürme kararını ne zaman verdiğini, öldürme kararını verdiği an ile icraya başladığı zaman aralığında ruhsal dinginliğe ulaşıldığının kabulüne elverişli makul sürenin geçtiğini kabule götüren delillerin neler olduğunu denetime elverişli şekilde belirtmesi, tartışması gerektiğine dair Yargıtay kararları vardır. (Benzer yönde Yargıtay 1. Ceza Dairesi 10/05/2017, 5291/1649)
Ayrıca Yargıtay emsal kararlarında sanığın veya sanıkların öldürme kararını ne zaman aldıklarının ve belli bir hazırlıkla eylemlerini nasıl gerçekleştirdiklerinin kesin olarak saptanması gerektiğini belirtmektedir. Şayet kesin olarak tasarlamanın varlığı dosyaya yansıtılamıyorsa bu durumda tasarlamanın varlığı şüphe aşamasında kalmış olacak ve suçun nitelikli hali olan tasarlayarak adam öldürme suçundan değil , diğer şartlar da gerçekleşmişse basit hali olan Türk Ceza Kanunu madde 81’de düzenlenen basit halinden ceza vermek gerekecektir. (Benzer yönde Yargıtay 1. Ceza Dairesi 12/06/2017, 753/2236)
Yargıtay’ın emsal kararlarında özellikle vurguladığı husus hükümde tasarlamanın varlığı için makul sürenin geçip geçmediğinin özellikle tartışılması gerektiğidir.
Örneğin Yargıtay 1. Ceza Dairesi 21/06/2017, 2311/2471 sayılı kararında tanıkların sanığın maktulü adliyenin içinde öldüreceğine ilişkin söyleminin ne zaman gerçekleştiğinin tespitine yönelik beyanlarının da alınması gerektiğini, tanıkların beyanları alındıktan sonra tasarlamanın varlığının kabulü için gereken makul sürenin geçip geçmediğinin hüküm tartışılması gerektiğini belirtmiştir.
Emsal bir başka kararda sanığın ruhani dünyasında öldürme kararına sebebiyet vermesine neden olan olayın eylem tarihinden 10 yıl önce gerçekleşmiş bir olay olması ve sanığın öldürme eylemini gerçekleştirmeden bir hafta öncesinde maktulü öldürmeye karar vermesi şeklinde gerçekleşen olayda tasarlamanın var olduğuna hükmetmiştir.
Bir diğer önemli husus ise öldürme kararının şarta bağlı olarak alınıp alınmadığıdır.
Şarta bağlı öldürme kararı alınması nasıl olur?
Failin maktulü öldürmeden önce onu öldürmemesi için herhangi bir şart ileri sürmesi halidir.
Örneğin, failin maktulü öldürmeden önce ona ayrıldığı eşini geri vermesini istemesi hali Yargıtay tarafından şarta bağlı öldürme eylemi olarak kabul edilmiş ve tasarlamanın şartlarının somut olayda gerçekleşmediğine, suçun basit adam öldürme suçu olduğuna karar verilmiştir.
Tasarlama için gereken makul süre ve öldürme kararında sebat göstermekte esas alınan kıstaslar nelerdir?
Tasarlama ile haksız tahrik hükümlerinin birbirine karıştırılmaması gerekir.
Tasarlamada soğukkanlılık, önceden verilen bir öldürme kararı, fail tarafından hazırlanan bir kurgu öldürme planı ve öldürme eylemini gerçekleştirmeye başladığı anda bu plana uygunluk vardır.
Haksız tahrikte ise yine öldürme kararı vardır ancak kişi gerçekleştirdiği eylemi kendisine karşı gerçekleştirilen haksız bir eyleme tepki olarak işler.
Yargıtay emsal kararında öldürme kararı alınmasına sebep olan husumetin doğduğu olay ile öldürme eylemi arasında geçen 4 saat içinde gerçekleştirilen öldürme eyleminin haksız tahrik kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine, tasarlamanın şartlarının oluşmadığına hükmetmiştir. (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 10/05/2017, 5291/1649)