LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) birçok alanda kullanılan yaygın bir enerji kaynağıdır. Türk hukukunda LPG ile ilgili düzenlemeler 5307 sayılı LPG Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılmıştır.
Bu düzenlemenin amacı, yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan alınan sıvılaştırılmış petrol gazlarının güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin düzgün biçimde sürdürülmesi için gerekli düzenleme, yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin yapılmasını sağlamaktır.
Lisans
LPG’nin dağıtımı, taşınması ve otogaz bayilik faaliyetlerinin yapılması (tüplü LPG bayiliği hariç), depolanması, LPG tüpünün imalâtı, dolumu, muayenesi, tamiri ve bakımı ile bu amaçla tesis kurulması ve işletilmesi için lisans sahibi olmak gerekir. Lisans taleplerine ilişkin değerlendirmeler en geç 60 gün içerisinde karara bağlanır.
Dağıtıcı Lisansı
Petrol Piyasası Kanunu’nda düzenlenen rafinerici lisansı sahipleri LPG üretimi yaparlar. Yalnızca dağıtıcı lisansı sahipleri LPG dağıtımı yapabilir. Dağıtıcı lisansı sahipleri, kendi mülkiyetlerindeki veya sözleşmelerle oluşturacakları bayiler dışında başka bayilere dağıtım yapamazlar.
Dağıtıcıların yurt içi pazar payı, toplam yurt içi pazarın yüzde kırk beşini geçemez. Dağıtıcı, otogaz LPG faaliyetinde bulunuyorsa kendi işlettiği istasyonlara ve bayi istasyonlarına farklı uygulama yapamaz.
Dağıtıcılar otogaz LPG faaliyeti yaparken bir takım yükümlülükleri bulunmaktadır. Bunlar;
- Bayilik sözleşmesi yaptıkları otogaz istasyonlarına LPG ikmali yapmak,
- İlgili kamu kurum ve kuruluşlarından gerekli izin almamış olan istasyonlara LPG ikmali yapmamak,
- Otogaz istasyonlarına farklı türde LPG ikmali yapmamak,
- Otogaz istasyonlarına LPG ikmalini uygun araçlar ile yapmak,
- Otogaz istasyonlarını denetlemek ve otogaz istasyonlarının teknik düzenlemelere ve bakımlarına ilişkin bilgileri içeren sonuç raporlarını EPDK’ya bildirmektir.
Dağıtıcılar dökme LPG faaliyeti yaparken bir takım yükümlülükleri bulunmaktadır. Bunlar;
- Sadece sözleşme yaptıkları kullanıcılara dökme LPG ikmali yapmak,
- LPG ikmali yaptıkları sözleşmeli kullanıcıların, dağıtıcı veya kullanıcı tarafından kurulmuş, dökme LPG tesis ve tesisatlarının ilgili teknik düzenlemelere uygunluğunu denetlemek, periyodik kontrolleri yapmak, teknik düzenlemelere uygun olmayan tesislere LPG ikmali yapmamak,
- LPG ikmalini uygun araçlar ile yapmak,
- Kullanıcılara teslim ettikleri dökme LPG’nin, farklı amaçlarla kullanılması halinde ikmal yapmayı durdurmak,
- Kullanıcının dökme LPG tesislerini teknik düzenlemelere uygun olarak kurmak, bu işlem esnasında uzman personel kullanmak ve bu esnada oluşan zararı tazmin etmek,
- Kullanıcıları, dökme LPG kullanımı ve tesisin işletilmesi konusunda bilgilendirmek,
- Kullanıcıların arıza, kontrol ve bakım taleplerini zamanında yerine getirmek üzere gerekli tedbirleri almaktır.
Dağıtıcılar tüplü LPG faaliyeti yaparken bir takım yükümlülükleri bulunmaktadır. Bunlar;
- Gerekli ruhsatlara sahip uygun tesisler kurmak ve işletme faaliyetlerinde bulunmak,
- Dolum tesislerinde sadece kendi tescilli markası ve amblemini taşıyan LPG tüplerinin dolumunu yapmak ve anlaşmalı firmaların tüplerini doldurmak,
- Bayilerinin tüplü LPG ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli her türlü tedbiri almak,
- LPG tüplerinin dolum öncesi, dolum sırası ve dolum sonrası kontrol işlemlerini yapmak,
- Bayileri eğitmek ve tüketicileri bilgilendirmektir.
Dağıtıcılar LPG’yi rafinerilerden veya ithalat yoluyla yurt dışından temin edebilirler.
Taşıma, Depolama, Dolum, Tüp İmalatı, Tüp Muayene, Tamir ve Bakımı Lisansı
Dökme LPG ve otogaz LPG taşıma ile depolama ve dolum faaliyetlerinin yapılması için lisans verilir. Lisans hakkındaki düzenlemeler EPDK tarafından yapılır.
Otogaz Bayileri
Otogaz bayileri, dağıtıcılar ile yapacakları tek elden satış sözleşmesine göre bayilik faaliyetlerini yerine getirirler.
Otogaz istasyonları ve depolama tanklarının, pompa ve aksamlarının, idarî binalarının kamu kullanımının yoğun olduğu yerlere, doğal gaz reglaj, depolama tankları ve baz istasyonları gibi yanıcı parlayıcı özellik arz eden depo ve tesislere, akaryakıt dispenserlerine olan mesafelerinin teknik düzenlemelere uygun olması gerekir.
Tüplü LPG Bayileri
Bu bayiler lisansa tabi değildir. LPG tüpleri; imalat fabrikaları, dağıtıcılar ve tüplü LPG bayileri dışında, şahsi ihtiyaç haricinde hiçbir yerde bulundurulamaz, takas ve satışa konu edilemez.
Tüplü LPG bayilerinin bir takım yükümlülükleri vardır;
- Tüplerini bayii oldukları dağıtıcılardan almak, hiçbir şekilde LPG dolum işlemi yapmamak,
- İlgili kamu kurum ve kuruluşlarından gerekli izinleri almak,
- LPG tüp depolarının, nakil araçlarının ve perakende satış yerlerinin teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamak,
- Bağlı bulundukları ve diğer dağıtıcıların bayilerine tüplü LPG satışı yapmamak,
- Meskûn mahallerdeki tüp satış yerlerini nakil, itfaiye ve cankurtaran araçlarının rahatlıkla ulaşabilecekleri noktalarda kurmak,
- İki kilogram üzeri tüp teslimini ve bağlantısını adreste yapmaktır.
Dökme LPG Kullanıcıları
Dökme LPG kullanıcıları sözleşme yaptıkları dağıtıcıdan dökme LPG ikmali yapmak ve ilgili izinleri almak zorundadır.
Kullanıcılar tesis veya konutu için aldığı LPG’yi başka bir amaçla kullanamaz.
İdari Yaptırımlar
Lisans sahiplerinin denetimini ve mevzuat aykırılıkları durumunda yaptırım uygulamaya yetkili kurum EPDK’dır.
Lisansa tabi faaliyetlerin lisans alınmadan yapılması veya lisansın sağladığı faaliyetlerin aşılması durumunda idari para cezası kesilir.
Yurtdışından temin edilen LPG ithalatı durumunda EPDK’nın belirlediği şartları taşımayan kişilere idari para cezası uygulanır.
Lisans sahiplerinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda idari para cezası verilir.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca ulusal petrol stoğu tutma yükümlülüğü bulunan lisans sahiplerine, tespit tarihinde eksik tutulan her bir ton ürün için ayrı idari para cezası verilir.
Kanunun getirdiği yükümlülüklere, ikincil mevzuat veya lisans hükümlerine, Kurul kararlarına uymayanlara idari para cezası kesilir.
Lisans sahibi kişiler hakkında mevzuata, EPDK kararlarına aykırı davranılması durumunda otuz gün içerisinde aykırılığın giderilmesi, aksi halde hakkında geçici durdurma yapılacağı ihtar edilir. Verilen ihtar süresi sonunda mevzuata aykırı durumu devam ettirenlerin faaliyeti altmış gün süre ile geçici olarak durdurulur. Niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiilin tespit tarihinden itibaren iki yıl içerisinde tekrar edilmesi hâlinde ise ihtar işlemi uygulanmaksızın ilgili piyasa faaliyeti altmış gün süre ile geçici olarak durdurulur. Geçici durdurma süresi sonunda da tespit edilen aykırılıklar giderilmezse lisans iptal edilir.
Lisans sahibi kişiler hakkında, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda belirtilen akaryakıt kaçakçılığına ilişkin fiiller için idari soruşturma başlatılarak gerekli yaptırımlar uygulanır. Soruşturma sürecinde lisans geçici süre ile durdurulur.
Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda belirtilen kaçakçılık fiillerinin işlendiği tespit edilen rafineri hariç her türlü tesiste lisansa tabi tüm faaliyetler hakkında karar verilinceye kadar EPDK tarafından geçici olarak durdurulur ve karara göre lisans sahiplerinin lisansı iptal edilir.
LPG Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a göre yapılan talep veya işlemlerde, kanuna karşı hile veya yalan beyanda bulunulduğunun tespiti hâlinde lisans iptal olunur.
Kaçak ürün tesis edenlerin lisansı iptal edilir.
İdari Yaptırım Kararlarına Karşı Yargı Yolu
EPDK tarafından verilen Kurul kararlarına karşı öncelikle EPDK’ya başvurmak gerekmektedir. EPDK Kurul kararlarına karşı kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılmaktadır. Bu 60 günlük süre EPDK’ya başvurulması durumunda durur. EPDK’ya başvuran taraf 60 gün içinde cevap alamaz veya olumsuz cevap alması durumunda bu süre devam eder.
EPDK Kurul kararlarına karşı Ankara İdare Mahkemeleri’nde dava açılır.
İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararlara karşı istinaf ve temyiz yolu açıktır.
İlgili Danıştay Kararları
“LPG otogaz bayilik lisansı kapsamında faaliyet gösteren davacıya ait otogaz istasyonunda yapılan denetimde sorumlu müdür belgesine sahip sorumlu müdür çalıştırılmadığından bahisle 76.142,00-TL idarî para cezası uygulanmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
5307 sayılı Kanun'da yapılan değişiklik uyarınca alınan düzenleyici Kurul kararıyla niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olan fiiller arasında sayılan sorumlu müdür belgesine sahip sorumlu müdür çalıştırmama fiili nedeniyle idarî para cezası verilmeden önce ihtarda bulunma şartının yerine getirilmesi ve lehe kanun niteliği taşıyan söz konusu kuralın davacıya da uygulanması zorunluluğu karşısında, lehe kanun hükmü dikkate alınarak yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.” (Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/1602 E. , 2020/2479 K.)
“Davacı şirketin lisanssız otogaz bayilik faaliyetinde bulunduğunun tespit edildiği ve bu fiilin 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 3. maddesinin birinci fıkrasına aykırı olduğundan bahisle, anılan Kanun'un 16. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi uyarınca 308.194,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmektedir.
LPG otogaz bayilik lisansının verildiği şirketin unvan değişikliği sonrası unvanının … Petrol Ürünleri İnşaat Turizm Pazarlama Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. olduğu, denetim tarihi itibarıyla istasyonda faaliyet gösteren davacı şirketin ise, bu şirketlerden tamamen farklı bir tüzel kişilik olarak 24/07/2008 tarihinden sonra faaliyet göstermeye başlayan bir şirket olduğu ve istasyondaki bayilik faaliyetlerinin bu şirket adına yürütüldüğü açık olduğundan, davacı şirkete lisans almaksızın LPG otogaz bayiliği faaliyetinde bulunduğundan bahisle idarî para cezası verilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.” (Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2017/2706 E., 2020/3614 K.